Một trong những tác dụng của Capsaicin là diệt vi trùng, nên chất này thường được dùng để bảo quản thực phẩm, giữ cho thức ăn lâu hư. Ngoài ra cũng được dùng để bào chế băng hoặc cao dán, nhờ tác dụng làm thông sự bế tắc của máu. Một thử nghiệm của Hàn Quốc cho thấy lượng mỡ của một trăm người phụ nữ ăn ớt thường xuyên, được giảm xuống một cách rõ ràng. Theo một khám phá mới nhất, Capsaicin có khả năng giết chết tế bào ung thư tiền liệt tuyến nơi đàn ông.

Trong nghiên cứu mới đây, các nhà khoa học Anh khẳng định, capsaicin, hợp chất gây đỏ, nóng của ớt, có thể tiêu diệt các tế bào ung thư bằng cách tấn công trung tâm năng lượng của chúng.

Những người bị bệnh đau đầu mãn tính thường chữa bệnh bằng thuốc hoặc theo phương pháp truyền thống, và cả việc dùng ớt đỏ? Capsaicin là một hợp chất hoạt hóa trong thành phần ớt đỏ được cho là giúp giảm đau bằng cách làm giảm hợp chất P là chất vận chuyển thần kinh giúp truyền tín hiệu cơn đau. Điều này nghe có vẻ hơi lạ nhưng rất nhiều nghiên cứu đã tiến hành kiểm chứng và hầu hết đều tìm thấy bằng chứng ủng hộ quan điểm trên.

Việc sử dụng dài hạn chất capsaicin trong ớt có thể giúp giảm huyết áp trong loài chuột. Chất này kích hoạt phần tiếp hợp của tế bào thành mạch máu. Khi đã được kích hoạt, những tế bào này sản xuất ra ôxit nitơ, một phân tử có chức năng bảo vệ mạch máu chống viêm và giữ cho mạch máu hoạt động bình thường.

Các nhà khoa học còn cho rằng, có thể sử dụng chất nóng từ quả ớt để làm thuốc chống viêm khớp. Hiện đã có những loại kem có chứa capsaicin để bôi lên da nhằm giảm đau và chữa khớp nhưng nó thường gây cảm giác bỏng rát.

Qua nghiên cứu, các nhà khoa học cho biết, khi chúng ta cắn một miếng ớt cay, vị cay kích thích mạnh, khiến não bộ bài tiết ra chất hóa học làm giảm bớt đau đớn và sinh ra một chút khoái cảm. Trong ớt còn chứa một số chất giúp máu lưu thông tốt, tránh được tình trạng đóng vón tiểu cầu, dẫn đến bệnh nhồi máu cơ tim. Ớt còn có tác dụng ngăn ngừa huyết áp cao và giảm béo. Đây là tác dụng của capsaicin, chất có tác dụng kích thích các đầu dây thần kinh, làm giãn nở mao mạch, sinh ra hiện tượng đổ mồ hôi, đồng thời kích thích cơ thể đạt đến đỉnh điểm thăng hoa.

Capsaicin trong y khoa được liệt kê vào loại độc dược. Đây là một hóa chất có tác dụng khiến cho ớt có vị cay nóng, thế nhưng, khi ở dạng tinh khiết, hóa chất này có thể giết chết bất cứ ai thử nuốt nó. Capsaicin gây nóng và bỏng rát khi tiếp xúc với da người. Tuy nhiên bắt đầu từ lượng nào đó, nó mới tác hại đến cơ thể. Những phủ tạng như ruột, bao tử, hệ hô hấp, da và da nhờn trong khoang miệng mũi sẽ bị thiệt hại, nếu ăn cay quá độ. Dùng ớt quá độ và trong một thời gian dài có thể làm hệ thần kinh chết dần. Những hệ thần kinh bị ảnh hưởng: vị giác, cơ quai hàm, và do đó sự cảm nhận về độ cay cũng giảm đi (lên đô). Có người ăn cả trái ớt vẫn không có phản ứng gì tức thời, nhưng có người chỉ cần cắn một miếng thôi là nước mắt mũi giàn giụa, mồ hôi toát ra, tim đập nhanh, máu dồn, đầu bưng bưng, tai nhức ù ...

Khi ăn cay trong người sẽ tiết ra chất Endorphine (có tác dụng gần giống như thuốc phiện), chất này được phỏng đoán là lý do làm cho ghiền.

Ớt càng cay, chất Capsaicin càng nhiều.